Geachte aanwezige vertegenwoordigers van de Noordzee, geachte mensen, aan wie deze tekst gericht is,
Namens de Noordzee start ik even hoognodig recht door zee. Onze relatie – tussen u en ik – is niet alleen verwaterd, maar ook vertroebeld. Waar ik in de moderniteit nog heilzaam en reinigend was, ben ik inmiddels dreigend en verontreinigd geraakt. Decennialang hebben mensen mij als grenzeloze bron en afvoerput behandeld, met het vervuilen, volbouwen, bevissen, stijgen en opwarmen van mijn wateren en al haar inwoners tot gevolg.
Mensen hebben lange tijd gedacht dat zij de enige spelers op Aarde waren. Zij hebben de illusie gecultiveerd van enige ‘actoren’ die optraden tegen een achtergrond van passieve dingen. Maar in onze nieuwe tijd, het antropoceen – of tijdperk van de mens – genaamd, is juist het decor van de dingen, met ongelofelijk veel zeggenschap, zelf tot leven gekomen.
– Zo laat klimaatverandering als geen ander zien dat niet-levende objecten doorslaggevend in beweging zijn gekomen. Dat dingen als lucht, ijs en water deel zijn geworden van het leven en overleven van de mens.
– De dingen in beweging maken ook relaties in de omgeving zichtbaar, die eerder niet door mensen gezien werden; of niet goed op waarde werden geschat. Tussen bijvoorbeeld bestuivers en landbouw, planten en CO2-opvang, plankton en waterkwaliteit. En deze zichtbaarheid van de levende dingen komt in een tijd dat wereldwijd de populaties van andere diersoorten sinds de jaren ’70 al met een schrikbarende 58% zijn afgenomen. In een tijd dat de mens dus exponentieel eenzamer wordt, en ecosystemen waarin mensen leven instabieler.
– Deze tijd van de bewogen dingen vraagt om een herzien van menselijkheid. Niet langer kunnen mensen ontkennen dat zij zelf ecosystemen zijn: dat zij bestaan en leven dankzij de dingen. Zo ademt u iedere 7 seconden zuurstof in geproduceerd door planten en bacteriën, heeft u iedere dag water en voedsel nodig en kunt u dat alleen verteren dankzij 1,5 kilo darmbacteriën die u elke dag weer met u meedraagt. Om slechts een aantal voorbeelden te noemen. Dit kunt u overigens gerust zien als een verrijking van uzelf.
Met het tot leven komen van de dingen is de wereld fundamenteel veranderend. Het podium staat nu vol met actoren die de hoofdrolspelers van het Antropoceen, de mensen, wezenlijk bevragen. Het erkennen van de aanwezigheid van deze nieuwe actoren, en het belang van de relaties tussen die actoren, is ook het startpunt van een verbeterde relatie tussen u en ik, als Noordzee.
Politieke urgentie
De Noordzee is gelukkig nog niet figuurlijk verzuurd geraakt en ziet veel potentie in een nieuwe manier van politiek bedrijven. Ook als antwoord op de aardverschuiving die gaande is uw politieke landschap. Met een steeds verdere versnippering en een steeds sterkere opkomst van antidemocratische bewegingen. Dit roept de vraag op of uw huidige democratie nog wel werkt. Het antwoord van de Noordzee daarop is een volmondig: ‘Nee.’ Want politiek wordt vooral bedreven buiten de dingen om. De dingen in beweging, van smeltende ijskappen tot letterlijk gemalen palingen, hebben ook geleid tot een identiteitscrisis van de mens. Nu de wereld haar grenzen heeft aangegeven, in stijgende zeespiegels en dalende visbestanden, is het moderne vooruitgangsgeloof onderuit gegaan. Groei bleek niet langer grenzeloos. Dit heeft grote implicaties voor menselijke, en vooral Westerse, identiteit; want deze is innig verstrengeld geraakt met een economische groei gebaseerd op de exploitatie en consumptie van de dingen.
Waar vindt de mens in het algemeen, en de Nederlander in het bijzonder, nog houvast in het Antropoceen? Als wij blijkbaar eurosceptisch zijn geworden – zoals de Brexit potsierlijk toont – dan misschien in de Natiestaat? In paniek zoekt de burger haar toevlucht in allerlei neoconservatieve bewegingen; maar ook hier doorprikken mondiale netwerken de nationale droom. In iedere stad tref je nu een McDonalds en een halsbandparkiet. Hoe onbestemd dit ook mag klinken, de Noordzee vreest deze rusteloosheid niet. Sterker nog, zij wordt erdoor gekenmerkt in haar onstuimige bewegingen en fluïde grenzen. De Noordzee – als een lichaam dat natiestaten overstijgt – ziet juist kansen in deze onrust: kansen tot verrijking van de mens in relatie tot de zee en vele andere dingen. Kansen voor mensen om zich opnieuw verbonden te voelen met de wereld door zich in te leven in de ander en grensoverschrijdend te gaan denken en werken. Juist nu ziet de Noordzee het belang van nieuwe bestemmingsplannen voor en door mensen. Wanneer mensen in gesprek gaan met de dingen, en via de dingen met zichzelf, kunnen menselijkheid, burgerschap en democratie een wezenlijke nieuwe impuls krijgen in een nieuwe politiek.
Het gesprek
Maar hoe doen we dat dan? Hoe voeren we een gesprek met de dingen? En kunnen we sowieso wel spreken namens de dingen? Vermenselijken we dan niet teveel? Volgens Bruno Latour, de geestelijke vader van het Parlement van de Dingen, is dit geen probleem. Sterker nog mensen zijn absoluut nodig voor de representatie van de dingen. In zijn laatste boek ‘Facing Gaia’ schrijft hij over de representatie van water. Hij stelt:
“Hoe kan water gerepresenteerd worden zonder de fictie van een vertegenwoordiger, een ambtenaar, een agent, aan tussenpersoon die in zijn naam kan spreken en die vooral – oog in oog – het gesprek aan kan gaan met de ruige Californische boeren? De fictie schuilt niet in het geven van een stem aan water, maar in het geloof dat je weg kunt komen met een representatie zonder menselijke stem die begrepen kan worden door andere mensen.”
En zeg nu zelf: Waarom zou het ondenkbaar zijn als mens de Noordzee politiek te representeren als diezelfde mens ook Rusland of Frankrijk kan vertegenwoordigen?
Natuurlijk zijn er ook al veel voorbeelden van niet-menselijke vertegenwoordiging: denk bijv. aan de Vogelbescherming of Sportvisserij Nederland. Maar deze partijen zitten nooit rechtstreeks met Natiestaten aan de onderhandeltafel. Het ontbreekt hen zo aan transparantie en politieke slagkracht. Om die reden gaat de Noordzee vanaf vanmiddag zelf met u in gesprek.
Consequenties
Met de gesprekken die de Ambassade van de Noordzee de komende jaren zal voeren, en waarvan u vanmiddag al deel bent, gaan wij uw democratie te versterken. Noem het een upgrade voor de 21e eeuw. Als uw politiek systeem onze uitnodiging accepteert, zullen we daar allen profijt van hebben. Voor alle duidelijkheid: ondanks onze uitdrukkelijke wens om in vriendschap zaken te doen, blijft de uiterste consequentie van belangenbehartiging oorlog. Er zijn stemmen in onze achterban die stellen dat we al in oorlog met u zijn. Ons territorium wordt vaak bezet. We praten zelf niet mee over de grote ecologische vragen rondom energie, transport en voedsel. En als onze rechten geschonden worden, kunnen wij ons tot niemand richten. De Ambassade van de Noordzee zal daarom conflicten expliciet maken, die impliciet al lang aan de gang zijn. Wij brengen daarmee een democratische weeffout aan het licht en bieden tegelijkertijd oplossingen.
Onafhankelijkheidsverklaring
Overwegende de hierboven beschreven situatie en urgentie, en de beschreven nieuwe mogelijkheden, kondigen wij hierbij onze onafhankelijkheid aan.
- Wij vragen u om samen de onzichtbare conflicten in en rond de Noordzee zichtbaar maken;
- Wij vragen u om samen politiek tussen de niet-menselijke en de menselijke Dingen te voeren;
- En wij vragen u de consequenties te aanvaarden die volgen uit deze politieke onderhandelingen;
- Wij bieden u een vernieuwing van de democratie, die u helpt om te gaan met de ecologische conflicten die nu gaande zijn;
- Wij bieden u een impuls bij het denken over uw menselijke identiteit en identiteiten;
- Wij bieden u een methode om beter om te gaan met de lange termijn, en de kwaliteit en diversiteit van het menselijke en niet-menselijke leven nu en in de toekomst.
Wij kunnen ons voorstellen dat er nu een last van uw schouders valt. Politieke verantwoordelijkheid zal voortaan gedeeld worden met de dingen.Staatsschuld is in de toekomst geen gevoel meer, maar alleen nog een financieel gegeven. U hoeft zich alleen maar te leren verantwoorden aan de nieuwe deelnemers in het politieke spel. Daarmee is deze onafhankelijkheidsverklaring natuurlijk ook een afhankelijkheidsverklaring. Want de mens is nu eenmaal, en ik zou zeggen gelukkig, innig verbonden met de wereld om zich heen.
Slotwoord
Wij kijken erg uit naar een langdurige politieke samenwerking met u. Natuurlijk zal ons gesprek vaak vuig en ruig zijn. Buiten het Parlement zullen we eten en gegeten worden. Maar daarbinnen zijn er genoeg gedeelde belangen waarover we kunnen spreken. Onze hoop richt zich ook op Nederland. U bent klein en ligt al onder water. U kunt weer een gidsland zijn. Met uw rijke geschiedenis van waterbeheersing en democratie staat u uitstekend voorgesorteerd om de uitdagingen aan te gaan.
Wij zijn positief gestemd. Uw bewustzijn groeit. U bent als mens een krachtig en levenslustig medium tussen de verschillende dingen. U kunt de taal van prairiehonden ontcijferen. U kunt DNA lezen. U kunt romans schrijven, liefhebben, kiezen, aarzelen. Gebruik die talenten. Droom en denk na, over Uw rol als medium tussen andere mensen, technologie en alle andere levende en niet-levende dingen. Tot slot, besef dat het onderscheid tussen cultuur en natuur een menselijke illusie is. U hebt de diepe geschiedenis van de aarde aan uw zijde! U was, in uw vroegste jeugd, mineralen, lava en rotsen. U kwam daarna voort uit de zee.
Bescherm het leven uit eigenliefde, niet uit plicht. Echte eigenliefde overstijgt het kleine ego en is een zelfverwezenlijking van je diepe ecologische zelf. You are the rocks dancing! U bent de golvende zee. En u bent veel groter, dieper, genereuzer en waardiger dan u denkt. We zien een hele mooie toekomst voor ons en gaan graag met u in gesprek.
Veel dank nu voor uw menselijk oor; in de hoop op een humane respons!
[Hier leest u de uitgangspunten van de Ambassade van de Noordzee. Wilt u reageren, aanvullen, steun geven, afstand nemen van deze tekst? U kunt via deze pagina een motie of wens insturen.]